AKP iktidarı 16. yılında, “faiz her türlü kötülüğün anası babası”, ama Türkiye faiz köleliğinde dünya ikincisi!
AKP’nin söylediği ile yaptığı arasındaki uçurum hükümetin icraatinin her alanına damga vuruyor. Ama faiz konusu ile yarışacak bir başka mesele bulmak zor. Türkiye 16 yıldır AKP tarafından yönetiliyor. Bu yönetimin sonucunda geldiği yer şu: Bugünlerde Türkiye’de reel faiz, Arjantin’den sonra, dünyada en yüksek ikinci sıraya yerleşmiş durumda! Arjantin’de 100 peso borç alan, yıl sonunda 40 peso faiz ödüyor. Bu rakamda enflasyon etkisi giderilirse ödenen reel faiz 15 peso. Türkiye’de Merkez Bankası’nın yeni faizleriyle yıl başında 100 lira borç alan biri, yıl sonunda16,5 lira ödüyor. Enflasyon rakamı çıkarılınca 6 liraya yakın reel faiz ödüyor.
Türkiye ile dünya ekonomisinde yaklaşık aynı yeri tutan diğer ülkelerde bu reel faiz yüzde 1,15 (Kolombiya) ile 3,7 (Brezilya) arasında değişiyor. Bir tek Rusya bize yaklaşıyor (4,75). Hatta Güney Kore, Polonya ve Filipinler gibi ülkelerde faiz eksi. Yani borç alırsanız üstüne faiz ödüyorlar! Bu son durum gelişmiş ekonomilerde de geçerli. Reel faiz Britanya’da eksi 1,9, Almanya’da eksi 1,4. Bu sıralarda faiz yükseltmekte olan ABD’de bile (enflasyon etkisi giderildiğinde) eksi 0.75. Bizden yüksek faiz sadece Afrika’nın çok yoksul ülkelerinde falan var. Tabii Türkiye Afrika ülkesi değil.
Reel faiz ne demek? Diyelim evde olağanüstü bir masraf çıktı. Ucu ucuna yaşayan bir ailesiniz. Bankadan 1.000 lira “ihtiyaç kredisi” çektiniz. Diyelim banka size Merkez Bankası’nın faizi olan yüzde 16,5 düzeyinde yıllık faiz uygulayacak. Yıl sonuna geldiğinizde bankaya 1.000 lira ana para, 165 lira da faiz ödemeniz gerekecek. Toplam 1.165 lira. Ama o arada enflasyon liranın değerini düşürmüş olacak. Diyelim yüzde 10 enflasyon varsa, sizin yıl başında ödünç aldığınız 1.000 liranın değeri yaklaşık yüzde 10 azalmıştır. Demek ki ana parayı değeri aynı kalacak biçimde tam olarak geri ödemek için 1.000 liraya ek olarak bir 100 lira daha iade etmeniz gerekiyor. Oysa siz 1.165 lira ödediğinize göre, faiz olarak sadece 65 lira ödüyorsunuz demektir. Yani 1.000 liraya karşılık 65 lira, demek ki yüzde 6,5.
Tabii, ticari bankadan kredi aldığınızda banka sizden Merkez Bankası faiz oranından daha yüksek faiz alacak. Merkez Bankası faiz oranı bankanın ticari bankalara kredi faizini gösteriyor. Kendi yüzde 16,5 faiz ödeyen banka elbette sizden daha yüksek faiz isteyecek. Tüketici kredisi faizinin ortalama değeri yüzde 18,30. Bu ne demek? Sizin reel faiz olarak ödediğiniz para 1.000 liralık bir faiz için yaklaşık 80 TL demek. Oysa daha beş yıl önce aynı krediyi aldığınızda sadece yüzde 10,67 faiz ödüyordunuz. 2013’te resmi yıllık enflasyon rakamı yüzde 7,4 idi. Demek ki, beş yıl önce kredide reel faiz yüzde 3,2 idi, bugün yüzde 8! Bir de esnaf ya da zanaatkâr olarak ticari kredi alacak olsanız, görün siz. Beş yıl önce yaklaşık yüzde 10 faiz ödeniyordu, şimdi yüzde 17. Reel faiz, yaklaşık yüzde 2’den yüzde 6,5’e yükselmiş durumda!
Faizi bu hale getiren herhalde Amerikan ya da İngiliz hükümeti değil. Kapitalizmin kurallarına sadık AKP hükümeti! 16 yılda Türkiye’yi dünyanın en yüksek faiz ödenen ülkelerinden biri haline getiren AKP’nin Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, 15 gün önce kelimesi kelimesine şöyle dedi: “Faizi ekonomik alanda her türlü kötülüğün anası babası olarak görüyorum.” Demek AKP hükümeti kendi uygulamalarıyla Türkiye’ye en büyük kötülüğü yapmış!
Biz ekleyelim: Bütün kötülüklerin anası, faizin de bir parçası olduğu artık değerdir. Artık değer, işçinin, ücretinin karşılığını ürettikten sonra harcadığı artık emekle ürettiği değerdir. Kapitalistler artık değeri hep birlikte paylaşırlar: Kimi fabrikanın kârı olarak, kimi bankanın aldığı faiz olarak, kimi perakende ve toptan ticaretin kârı olarak, kimi toprağın ve binaların kirası (rantı) olarak. Faiz kötülüklerden sadece biridir. Kötülük, artık değer ortadan kalkınca, işçi sınıfı yalnızca kendi ailesinin ve toplumun geleceğinin refahı için üretmeye başlayınca, yani bütün üretim araçları halkın olunca, sosyalizm gelince ortadan kalkacaktır. O güne kadar kapitalist sistem kötülüğe devam. AKP gibi haktan yana görünüp en ağır faiz köleliğini yaratan iktidarlar da cabası!
